برای انتخاب یک استراتژی مناسب سه مرحله زیر را باید مد نظر داشته باشیم:
مرحله ورودی – در این مرحله به کمک ابزار های مختلف به جمع آوری اطلاعات می پردازیم.
مرحله مقایسه – در این مرحله به تدوین استراتژی ها می پردازیم.
مرحله تصمیم گیری – در این مرحله به کمک اطلاعات مراحل قبل، از بین استراتژی ها، بهترین را انتخاب میکنیم.
در مقالات گذشته به پنج نیروی پورتر و تحلیل Pestel پرداخته بودیم که در مرحله جمع آوری اطلاعات قرار میگیرند، بعد از آن به ماتریس swot و ماتریس Bcg پرداختیم که از آنها برای مرحله مقایسه استفاده میکنیم. ولی امروز قصد داریم به ماتریس QSPM بپردازیم که در مرحله تصمیم گیری به کار میرود.
ماتریس QSPM
ماتریس QSPM ساده شده عبارت ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کلی است. همانطور که از معنای آن مشخص است، این ماتریس برای ارزیابی، نظارت و پایش برای تحقق استراتژی ها به کار میرود. لذا با استفاده از این ماتریس، استراتژی های امکان پذیر را پیدا میکنیم و آنها را اولویت بندی میکنیم. این ماتریس به ما کمک میکند که بتوانیم بهترین استراتژی ممکن را انتخاب کنیم.
کارکرد ماتریس QSPM
در ابتدا اشاره کردیم که برای انتخاب استراتژی مناسب، بهتر است دو مرحله جمع آوری اطلاعات و مقایسه را پشت سر بگذاریم و به کمک اطلاعات آنها، انتخاب مناسب را با استفاده از ماتریس QSPM انجام دهیم.
برای استفاده از ماتریس QSPM باید از اطلاعات دو مرحله قبل استفاده کنیم تا بتوانیم انتخاب مناسبی داشته باشیم. برای استفاده درست از این اطلاعات نیازمند قضاوت خوب و آگاهی هستیم. برای تشکیل یک ماتریس QSPM باید به اینصورت عمل کنیم.
قدم اول:
در این مرحله باید از اطلاعات ماتریس های EFE و IFE استفاده کنیم که به ترتیب ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی هستند. این اطلاعات را باید در ستون ماتریس QSPM قرار بدهیم و تعداد آنها بهتر است که از ده عدد کمتر نباشد.
قدم دوم:
در ستون بعدی باید امتیاز وزن دار هر عامل استراتژیک را قرار بدهیم که این اطلاعات را باید از ماتریس های EFE و IFE به دست بیاوریم و عینا در ستون آن وارد کنیم. مانند زیر:
قدم سوم:
در این قدم در ردیف بالای ماتریس QSPM استراتژی هایی را مینویسیم که امکان اجرایی شدن آنها بررسی شده است. برای پی بردن به اینکه،کدام استراتژی ها را باید لحاظ کنیم از امتیاز های قدم دوم استفاده میکنیم و با ترکیب و تلفیق آنها با ماتریس swot به استراتژی های قابل اجرا میرسیم.
قدم چهارم:
در این قدم باید از امتیاز های جذابیت کمک بگیریم. این امتیاز ها با در نظر گرفتن هم زمان عوامل بحرانی موفقیت و طرح سوال زیر حاصل میشوند.
آیا این عامل در انتخاب استراتژی مورد نظر تاثیر گذار است؟
برای به دست آوردن امتیازهای جذابیت از روش زیر استفاده میکنیم.
جذابیت نیست امتیاز ۱
تا حدودی جذابیت دارد امتیاز ۲
جذابیت قابل قبولی دارد امتیاز ۳
بسیار جذاب است امتیاز ۴
اگر جواب سوال بالا منفی باشد مشخص میشود که عامل بحرانی موفقیت برا استراتژی اثر ندارد لذا امتیاز آن استراتژی محسوب نمیشود.
قدم پنجم:
در این گام مجموع امتیاز های جذابیت را باید به دست آوریم؛ برای این منظور باید امتیاز هر عامل را در امتیاز جذابیت در هر ردیف ضرب کنیم. این مقدار نشان دهنده جذابیت نسبی آن استراتژی است. هرچه این مقدار بالاتر باشد جذابیت آن استراتژی هم بالاتر است . گزینه مناسبتری برای انتخاب به شمار می رود.
محدودیت های QSPM:
این ماتریس خود وابسته به اطلاعات جمع آوری شده از مراحل قبل می باشد و به همین دلیل به طور قطع نمیتوان گفت که کیفیت استراتژی انتخاب شده از طریق این ماتریس مناسب است زیرا به کیفیت اطلاعات جمع آوری شده از مراحل قبل، تضمین صد درصدی نداریم.
و مورد دیگر برای استفاده از این ماتریس، باید مدیرانی داشته باشیم که از بصیرت و آگاهی بالایی برخوردار باشند و در کار خود خبره باشند تا بتوانند به درستی از این ماتریس استفاده کنند.
نمونه مثال از ماتریس QSPM:
